ลูกใต้ใบ

ชื่อสมุนไพร (สามัญ) : ลูกใต้ใบ

ชื่อสมุนไพร (พื้นเมือง) : ลูกใต้ใบ

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Phyllanthus amarus Schumach. & Thonn.

วงศ์ : Euphorbiaceae

ชื่อสมุนไพร (ชื่ออื่น ๆ) : หมากไข่หลง หมากใต้ใบ ขามป้อมดิน

ลักษณะพืช : ไม้ล้มลุกขนาดเล็ก

พื้นที่ที่พบ : ขึ้นตามที่ชื้นทั่ว ๆ ไป

การขยายพันธุ์ : ขยายพันด้วยเมล็ด สามารถปลูกได้หลายภูมิภาค

วิธีการใช้ประโยชน์ : ต้ม ตำ บด

ประโยชน์ทางยา :

• แก้นมหลง
• แก้ประจำเดือนมาผิดปกติ
• แก้ไข้ทับระดู
• แก้ปวดเข่า
• แก้ปวดหลัง
• แก้ปวดเอว
• แก้ร้อนใน
• แก้ดีซ่าน
• แก้นิ่ว
• แก้เบาหวาน
• แก้ปวดเมื่อย
• แก้ตับอักเสบตัวเหลือง
• ขับกรดยูริออกทางปัสสาวะ
• ขับประจำเดือน
• ข้ออักเสบ
• ขับปัสสาวะ
• ไข้จับสั่น
• ไข้จากอ่อนเพลีย
• ไข้จาดการเปลี่ยนแปลงของอากาศ
• ไข้หวัดใหญ่
• ไข้หวัด
• เฉียบพลันและเรื้อรัง
• ทางเดินปัสสาวะอักเสบ
• นิ่วในไต
• นิ่วในถุงน้ำดี
• ตาเหลือง
• รักษาอาการอักเสบของตับทั้ง
• รักษามะเร็ง
• โรคเก้าท์
• ลดความดัน
• ลดอาการตับอักเสบ
• ลดอาการบวม
• สร้างความสมดุลของตับ
• อากาติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ
• อาการมีไข่ขาวในปัสสาวะ

การรักษา : ต้องใช้ส่วนเหนือดินโปะแผล

ข้อเสียหรือผลกระทบข้างเคียง : ห้ามใช้ในคนท้อง เพราะลูกใต้ใบเป็นยาขับประจำเดือน

ลูกใต้ใบ สมุนไพร แก้ไข้ ของผองชน

               ลูกใต้ใบเป็นสนไพรที่คนส่วนใหญ่รู้จักดี เพราะขึ้นในทุกพื้นที่ทุกภาคของประเทศไทย ซึ่งในสายตาของหมอยาแล้วลูกใต้ใบเป็นสมุนไพรที่พื้น ๆ มาก เวลาเดินเก็บยาด้วยกันแล้ว พ่อหมอมักจะเดินผ่านเลยเพราะคิดว่าเรารู้แล้วเสมอ แต่เมื่อหยิบขึ้นมาถาม หมอยาทุกภาคทุกถิ่นจะใช้ลูกใต้ใบเหมือนๆ กัน คือส่วนใหญ่ใช้เป็นยาแก้นิ่ว แก้โรคตับ แก้ปวดเมื่อย แก้เบาหวาน ส่วนแม่ๆ ชาวบ้านธรรมดา และไกด์หนุ่มที่เมืองเสียมราฐ ในประเทศกัมพูชา ไกด์หนุ่มที่ย่างกุ้ง ในประเทศหม่า เมื่อชี้ไปที่ลูกใต้ใบ ทุกคนรู้กันดีว่าสมุนไพรชนิดนี้มีไว้ต้มกิน แก้ไข้ลูกใต้ใบเป็นสมุนไพรที่แพร่กระจายอยู่ในหลายๆ ประเทศทั้งในบราชิล เปรู หมู่เกาะคาริบเบียน สหรัฐอเมริกา อินเดีย ไทย ลาว พม่า เขมร แต่ละพื้นถิ่นที่มีลูกใต้ใบจะใช้ประโยชน์ทางยาจากสมุนไพรชนิดนี้เหมือนๆกัน

ลูกใต้ใบ สมุนไพรแก้ไข้ แก้อักเสบ แก้ปวดเมื่อย

               ลูกใต้ใบเป็นสนไพรที่พระธุดงค์ตากแห้งพกติดกาย ชงเป็นชายามเดินธุดงค์เพื่อใช้แก้ไข้กี่เกิดจากสาเหตุต่าง ๆ อาทิไข้หวัด ไข้หวัดใหญ่ ไข้จากการเปลี่ยนแปลงของอากาศ ไขจากอ่อนเพลีย ไข้จับสั่น รวมทั้งแก้ท้องเสียได้ดีนัก ชาวบ้านในหลายพื้นที่นิยมตากลูกใต้ใบให้แห้งเก็บใส่โหล่ไว้ชงเป็นชากินเพื่อแก้ไข้ แก้ปวดข้อ แก้อักเสบ แก้ปวด มีรายงานการวิจัยพบว่าลูกใต้ใบมีฤทธิ์ในการแก้ไข้ แก้อักเสบได้ สอดคล้องกับการใช้ตามภูมิปัญญาชาวบ้าน

ลูกใต้ใบ สมุนไพรบำรุงดับ ลดอาการตับอักเสบ สร้างความสมดุลของไขมันในตับ

               หมอยาคนจีนเชื่อว่าถ้ากินลูกใต้ใบติดต่อกันหนึ่งสัปดาห์ จะช่วยกำจัดพิษออกจากตับ มีผลทำให้สายตาดี บำรุงตับรักษาอาการดีซ่น ซึ่งก็คล้ายๆ กับหมอยาพื้นบ้านไทยและหมออายุรเวทอินเดียที่มีความเชื่อว่าลูกใต้ใบเกิดมาเพื่อตับ ใช้ต้มกินเป็นยาแก้ดีซ่านแก้ตับอักเสบตัวเหลือง ตาเหลือง ซึ่งมีรายงานการศึกษาวิจัยพบว่าสารสกัดจากลูกใต้ใบมีฤทธิ์ป้องกันไม่ให้ตับถูกทำลายจากสารพิษ เช่น เหล้า รักษาอาการอักเสบของตับทั้งประเภทเฉียบพลันและเรื้อรัง ลูกใต้ใบยังช่วยปรับไขมันในตับให้เป็นปกติ ลูกใต้ใบยังเหมาะที่จะใช้ทำเป็นชาสมุนไพรให้กับคนไข้ที่เป็นมะเร็งตับ เพราะมีรายงานการศึกษาวิจัยพบว่า น้ำต้มของลูกใต้ใบทำให้หนูที่เป็นมะเร็งตับมีอายุยืนยาวขึ้น ด้วยกลไกที่ทำให้เซลล์มะเร็งเติบโตช้าลงแต่ไม่ได้ฆ่าเซลล์มะเร็งโดยตรง

ลูกใต้ใบ สมุนไพรของผู้ป่วยเบาหวาน

               ลูกใต้ใบ เป็นสมุนไพรยอดนิยมของผู้ป่วยเบาหวานหมอยาและชาวบ้านในหลายประเทศ รวมทั้งประเทศไทย เชื่อว่าลูกใต้เป็นสมุนไพรช่วยคุมระดับน้ำตาลในคนเป็นโรคเบาหวานได้ ซึ่งมีการศึกษาวิจัยทางเภสัชวิทยาพบว่าสารสกัดของลูกใต้ใบมีฤทธิ์ลดระดับน้ำตาลในเลือดได้ข้อแนะนำ…สำหรับการใช้ในผู้ป่วยเบาหวาน หากจะใช้สมุนไพรต้องรับประทานยาแผนปัจจุบันตามคำสั่งแพทย์และมีการตรวจวัดระดับน้ำตาลในเลือดอย่างสม่ำเสมอ ซึ่งมีรายงานที่แสดงให้เห็นว่าลูกใต้ใบช่วยเสริมฤทธิ์ของยาเบาหวาน

ลุกใต้ใบ สมุนไพร ขับปัสสาวะ ขับนิ่ว

               หมอยาทั่วทุกภาคจะใช้ลูกใต้ใบในการเป็นยาขับนิ่วมีรายงานการศึกษาสมัยใหม่ว่าลูกใต้ใบมีสรรพคุณเป็นยาขับปัสสาวะ ซึ่งมีประโยชน์ในการขับนิ่ว และลดความดัน ฤทธิ์ในการขับนิ่วนั้น มีใช่หมอยาพื้นบนไทยเท่านั้นที่รู้จักใช้ ใน สเปน เรียกลูกใต้ใบว่า Chanca piedra มีความหมายว่านักทุบหิน หรือทำให้หินเป็นชิ้นเล็ก ๆ (Stone breaker or Shatter stone) ในบราชิลเรียกลูกใต้ใบว่า Quebra-pedra หรือ Aranca-pedras ซึ่งมีความหมายในทำนองเดียวกันหมอยาพื้นบ้านในแถบลุ่มน้ำอเมซอนนิยมใช้ลูกใต้ใบ ต้มกินในการรักษานิ่วทั้ง นิ่วในถุงน้ำดี และนิ่วในไต มีรายงานการศึกษาพบว่าลูกใต้ใบมีฤทธิ์ทั้ง ป้องกันและกำจัดนิ่วลูกใต้ใบ เป็นสมุนไพรที่จัดว่ามีการใช้กับระบบทางเดินปัสสาวะมากที่สุดชนิดหนึ่ง โดยมีการนำไปใช้รักษาอาการมีไข่ขาวในปัสสาวะ อาการติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ ทางเดินปัสสาวะอักเสบ ใช้ในการขับปัสสาวะ ลดอาการบวม และขับกรดยูริดออกทางปัสสาวะ ซึ่งช่วยในคนเป็นโรคเก๊าท์

ตัวอย่างตำรับยา

ตำรับยาแก้ฟกซ้ำ ลูกใต้ใบทั้งต้น ตำพอก ถอนพิษฟกซ้ำได้ดี เปลี่ยนยาวันละ 3-4 ครั้ง

ตำรับยา การแก้ไข้ แก้ดีซ่น แก้ร้อนใน ขับเหงื่อ ขับปัสสาวะ แกอาการติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ ลูกใต้ใบสดๆ ทั้งห้า หนึ่งกำมือ (ถ้าตันแห้งให้กะประมาณเหลือครึ่งหนึ่ง) ผสมน้ำ 3 แก้วค่อยต้มเคี่ยวให้      เหลือ  1 แก้ว กินครั้งละ 1/2-1 แก้ววันละ 3-4 เวลาก่อนอาหาร

ตำรับยาแก้ปวดหลังปวดเอว บำรุงร่างกาย แก้หวัด แก้เบาหวาน ใช้ลูกใต้ใบทั้งห้า ล้างน้ำสะอาด ลับเป็น ชิ้นเล็ก ๆ ตากแดดให้แห้ง ใส่หม้อดินต้ม ดื่มน้ำยาต่างน้ำชา

ตำรับยาแก้ปวดเข่า ข้ออักเสบ (ตำรับของคุณพานี่ นิ่มนุ่ม) ลูกใต้ใบ ทั้ง 5 กับหญ้าดอกขาว ทั้ง 5 ต้มน้ำกิน

ตำรับยาแก้ไข้ทับระดู(ตำรับที่ได้จากการรวบรวมของเภสัชกรสุพจน์ อัศวพันธนกุลโครงการสมุนไพรเพื่อการพึ่งตนเอง 2523-2525) นำลูกใต้ใบทั้ง ร ล้างน้ำให้สะอาด ตำละเอียดผสมสุรา คั้นเฉพาะน้ำยา กินครั้งละ 1 ถ้วยชา

ตำรับยาแก้นิ่ว (ตำรับที่ได้จากการรวบรวมของเภสัชกรสุพจน์ อัศวพันธนกุลโครงการสมุนไพรเพื่อการพึ่งตนเอง 2323-2525) ลูกใต้ใบทั้ง 5 จำนวน 1 กำมือ ตำพอแหลกคั้นน้ำดื่มให้ได้ครึ่งถ้วยชา เอาสารส้มขนาดปลายนิ้วก้อยละลายลุงไปดื่มให้หมดครั้งละครึ่งถ้วยชา วันละ 3 เวลาก่อนอาหารดื่มติดต่อกันให้ได้  3 วัน จากนั้นใช้ลูกใต้ใบ ทั้ง 5 จำนวน 1 กำมือ ต้มกับน้ำตาลทรายแดงให้พอหวาน ดื่มต่างน้ำติดต่อกันอีก 3 วัน ขึ้นวันที่ ๆ ดื่มน้ำอ้อยสด     วันละ1 ขวดน้ำปลา อีก 3 วัน เพื่อล้างนิ่วเป็นขั้นสุดท้ายรวม 1 รอบ การรักษาเป็นเวลา 9 วัน

แก้ประจำเดือนมามากกว่าปกติ(ตำรับที่ได้จากการรวบรวมของเภสัชกรสุพจน์ อัศวพันธนกุลโครงการสมุนไพรเพื่อการพึ่งตนเอง 2523-2525)  ใช้รากสดต้นลูกใต้ใบตำผสมกับน้ำชาวข้าวกิน

ตำรับยาขับประจำเดือน(ตำรับที่ได้จากการรวบรวมของเภสัชกรสุพจน์ อัศวพันธนกุลโครงการสมุนไพรเพื่อการพึ่งตนเอง 2523-2525)  ใช้ต้นลูกใต้ใบต้มกินขับประจำเดือน

ตำรับยาแก้นมหลง(ตำรับที่ได้จากการรวบรวมของเภสัชกรสุพจน์ อัศวพ้นธนกุลโครงการสมุนไพรเพื่อการพึ่งตนเอง 2523-2525) หญิงที่คลอดบุตรแล้วน้ำนมที่เคยไหลเกิดหยุดไหลและมีอาการปวดเต้านมด้วย เรียกอาการนี้ว่า นมหลง ถ้าปล่อยไว้จะกลายเป็นผีที่นมได้ วิธีใช้คือ เอาลูกใต้ใบทั้ง 5 จำนวน1 กำมือ ตำผสม เหล้าขาว คั้นเอาน้ำ      กิน 1 ถ้วยชา เอากากพอกทำเพียงครั้งเดียว ไม่กี่นาที่ นมจะไหลออกมา

ข้อมูลอ้างอิง       สุภาภรณ์ ปิติพร. (2556). ลูกใต้ใบสมุนไพรแก้ไข้ของผองชน  ลูกใต้ใบสมุนไพรแก้ไข้ แก้อักเสบแก้ปวดเมื่อย ลูกใต้ใบ สมุนไพรบำรุงดับ ลดอาการตับอักเสบ สร้างความสมดุลของไขมันในตับ ลูกใต้ใบสมุนไพรขับปัสสาวะขับนิ่ว ตัวอย่างตำรับยา. ใน สุภาภรณ์ ปิติพร (บ.ก.), บันทึกของแผ่นดิน ๑ หญ้ายาสมุนไพรใกล้ตัว. (พิมพ์ครั้งที่ 5). (น. 78 -83 ). กรุงเทพฯ: ปรมัตถ์การพิมพ์.

คุณวัชรี ชัยชมภู